کد مطلب:234782 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:243
وضو نشانه ی پاکی
امام هشتم علیه السلام فرموده اند:
«انما امر بالوضوء لیكون العبد طاهرا اذا قام بین یدی الجبار و عند مناجاته ایاه مطیعا له فیما امره نقیا من الادناس و النجاسة؛ [1] .
علت وجوب وضو این است كه هرگاه بنده در پیشگاه خدا به نماز می ایستد و خدا را مناجات می كند، پاك و طاهر باشد و در حالی كه اوامر خدا را اطاعت می كند از پلیدی ها و نجاست ها پاك شده باشد».
نمازگزار، باید نخست وضو بسازد و تن و پوشاك او پاك باشد تا بتواند در پیشگاه خدایش بار یابد و با او سخن بگوید كه: «پاك شو اول و پس دیده بر آن پاك انداز» و كم كم آگاه می شود كه جان نمازگزار هم باید مانند تن و پوشاك او پاك باشد و چون جان آدم پاك شده است آنچه كه از او پدید می آید، پاك خواهد بود كه «از كوزه همان برون تراود كه در او است».
[ صفحه 117]
پس نمازگزار راستین، پنهان و آشكار او، درون و بیرون او دست و دهان او، اندیشه ها و پیشه های او، خواسته ها و كار و كوشش او همه پاك است.
اصولا دین اسلام یك برنامه ی كامل برای زندگی بشر بوده و تمام جنبه های حیات مادی و معنوی او را، در نظر دارد و از جهتی بهداشت و طهارت یكی از ابعاد مهم زندگی بشر است و اسلام عزیز نیز، نسبت به مسأله بهداشت و پاكی عنایت شایانی دارد.
پیامبر علیه السلام فرموده است: «الطهور نصف نصف الایمان؛ [2] .
طهارت نیمی از ایمان است».
یكی از عرفا گوید:
«لازم است كه صاحبان بصیرت، هوشیار بوده و از این ظواهر بفهمند كه اصل ایمان، آبادی و عمران قلب است و بدانند كه منظور حضرت رسول از جمله ی «طهارت نصف ایمان است» این است كه اصلاح ظاهر، با نظافت و طهارت آن به وسیله ی ریختن آب، نصف ایمان است و نصف دیگر آن، اصلاح باطن، به وسیله ی اعمال صالح و اخلاق پسندیده است». [3] .
موانع تا نگردانی ز خود دور
درون خانه ی دل نایدت نور
[ صفحه 118]
موانع چون در این عالم چهار است
طهارت كردن از وی هم چهار است
نخستین پاكی از احداث و انجاس
دوم از معصیت وز شر وسواس
سیوم پاكی ز اخلاق ذمیمه است
كه با وی آدمی، همچون بهیمه است
چهارم پاكی سر است از غیر
كه این جا منتهی می گرددش سیر
بنده ای كه آماده ی مناجات و راز و نیاز با اول قدرتمند جهان هستی می گردد، باید از هر لحاظ خود را آماده و مهیا سازد و با حالتی مورد پسند و هیئتی نیكو در محضر او، حاضر شود. حضور در پیشگاه چنین سلطانی، لیاقت، شایستگی و پاك دلی می خواهد.
بدون طهارت از پلیدی های ظاهری و باطنی نمی توان به دستگاه ملكوتی آن عزیز راه یافت. باید، یك به یك و مرتبه به مرتبه دست به پاكسازی زد و خود را مهیا و آماده نمود.
در این امر خطیر و مقدس، باید این چهار مرتبه را پیمود:
1 - پاك نمودن و نظافت ظاهر از چرك، نجاست و كثافت؛
2 - پاك نمودن اعضا و جوارح بدن از جرایم و گناهان؛
3 - تطهیر قلب از رذایل اخلاقی؛
4 - تطهیر اندرون از غیر او؛ یعنی، عدم توجه به دیگران در تمام شؤون زندگی.
گفتار قدسی امام رضا علیه السلام نیز ناظر به همین مطلب است كه فرمود: «بنده هرگاه در پیشگاه خدا به نماز می ایستد و خدا را
[ صفحه 119]
مناجات می كند، باید پاك و طاهر باشد و در حالی كه اوامر خدا را اطاعت می كند، از پلیدی ها و نجاست ها پاك شده باشد».
همه ی این ها مقدمه ی «وضو» بود و آن مقدمه ی «نماز» است و نماز نیز مقدمه ی «راز و نیاز» است و راز و نیاز، مقدمه ی «پرواز».
دست من این جا رسید این را بشست
دستم اندر شستن جان است سست
ای ز تو كس گشته جان ناكسان
دست فضل توست در جان ها رسان
حد من این بود كردم من لئیم
زان سوی حد را نقی كن ای كریم
از حدث شستم به حیله پوست را
از حوادث شو خدایا دوست را
آری برای رسیدن به هر چیزی، یك وسیله و مقدمه ای نیاز است، كه بدون آن اسباب و وسایل، آدمی نمی تواند به مقصود مهمی كه دارد، نایل آید.
حال وضو و طهارت نیز، مقدمه و كلیدی است برای ورود به گلستان سر سبز نماز و در نتیجه آغازی برای ورود به بهشت.
«الوضوء مفتاح الصلاة و الصلاة مفتاح الجنة؛ [4] .
وضو كلید بهشت و وسیله ی افتتاح نماز است و نماز، كلید در بهشت می باشد».
در كتاب مصباح الشریعه از امام صادق علیه السلام روایت شده است: «هنگامی كه قصد طهارت و وضو كردی، چنان به طرف آب حركت كن كه گویی به طرف رحمت خدا می روی؛ زیرا خدای تعالی، آب
[ صفحه 120]
را كلید نزدیكی و مناجات خود و راهنمای بساط خدمتش قرار داده است و همان طور كه رحمتش گناهان بندگان را می شوید، جز آب چیز دیگری نجاسات ظاهری وی را زایل نمی كند....
آب یكی از مظاهر بزرگ رحمت حق است كه در عالم طبیعت آن را نازل فرموده و آن را مایه ی حیات موجودات قرار داده است... پس در صفا و رقت و پاكیزگی و بركت آب بنگر و بنگر كه چگونه با همه چیز ممزوج می شود و در همه چیز وجود دارد [و آن را در اعضایی كه خدا دستور داده، استعمال كن و واجب و مستحبش را به جا آور]...». [5] .
آمادگی جسم و روان است وضو
مفتاح در باغ جنان است وضو
با آب حیات عشق، دل را شویید
آئینه ی پاكی جهان است وضو
(مؤلف)
«انما امر بالوضوء لیكون العبد طاهرا اذا قام بین یدی الجبار و عند مناجاته ایاه مطیعا له فیما امره نقیا من الادناس و النجاسة؛ [1] .
علت وجوب وضو این است كه هرگاه بنده در پیشگاه خدا به نماز می ایستد و خدا را مناجات می كند، پاك و طاهر باشد و در حالی كه اوامر خدا را اطاعت می كند از پلیدی ها و نجاست ها پاك شده باشد».
نمازگزار، باید نخست وضو بسازد و تن و پوشاك او پاك باشد تا بتواند در پیشگاه خدایش بار یابد و با او سخن بگوید كه: «پاك شو اول و پس دیده بر آن پاك انداز» و كم كم آگاه می شود كه جان نمازگزار هم باید مانند تن و پوشاك او پاك باشد و چون جان آدم پاك شده است آنچه كه از او پدید می آید، پاك خواهد بود كه «از كوزه همان برون تراود كه در او است».
[ صفحه 117]
پس نمازگزار راستین، پنهان و آشكار او، درون و بیرون او دست و دهان او، اندیشه ها و پیشه های او، خواسته ها و كار و كوشش او همه پاك است.
اصولا دین اسلام یك برنامه ی كامل برای زندگی بشر بوده و تمام جنبه های حیات مادی و معنوی او را، در نظر دارد و از جهتی بهداشت و طهارت یكی از ابعاد مهم زندگی بشر است و اسلام عزیز نیز، نسبت به مسأله بهداشت و پاكی عنایت شایانی دارد.
پیامبر علیه السلام فرموده است: «الطهور نصف نصف الایمان؛ [2] .
طهارت نیمی از ایمان است».
یكی از عرفا گوید:
«لازم است كه صاحبان بصیرت، هوشیار بوده و از این ظواهر بفهمند كه اصل ایمان، آبادی و عمران قلب است و بدانند كه منظور حضرت رسول از جمله ی «طهارت نصف ایمان است» این است كه اصلاح ظاهر، با نظافت و طهارت آن به وسیله ی ریختن آب، نصف ایمان است و نصف دیگر آن، اصلاح باطن، به وسیله ی اعمال صالح و اخلاق پسندیده است». [3] .
موانع تا نگردانی ز خود دور
درون خانه ی دل نایدت نور
[ صفحه 118]
موانع چون در این عالم چهار است
طهارت كردن از وی هم چهار است
نخستین پاكی از احداث و انجاس
دوم از معصیت وز شر وسواس
سیوم پاكی ز اخلاق ذمیمه است
كه با وی آدمی، همچون بهیمه است
چهارم پاكی سر است از غیر
كه این جا منتهی می گرددش سیر
بنده ای كه آماده ی مناجات و راز و نیاز با اول قدرتمند جهان هستی می گردد، باید از هر لحاظ خود را آماده و مهیا سازد و با حالتی مورد پسند و هیئتی نیكو در محضر او، حاضر شود. حضور در پیشگاه چنین سلطانی، لیاقت، شایستگی و پاك دلی می خواهد.
بدون طهارت از پلیدی های ظاهری و باطنی نمی توان به دستگاه ملكوتی آن عزیز راه یافت. باید، یك به یك و مرتبه به مرتبه دست به پاكسازی زد و خود را مهیا و آماده نمود.
در این امر خطیر و مقدس، باید این چهار مرتبه را پیمود:
1 - پاك نمودن و نظافت ظاهر از چرك، نجاست و كثافت؛
2 - پاك نمودن اعضا و جوارح بدن از جرایم و گناهان؛
3 - تطهیر قلب از رذایل اخلاقی؛
4 - تطهیر اندرون از غیر او؛ یعنی، عدم توجه به دیگران در تمام شؤون زندگی.
گفتار قدسی امام رضا علیه السلام نیز ناظر به همین مطلب است كه فرمود: «بنده هرگاه در پیشگاه خدا به نماز می ایستد و خدا را
[ صفحه 119]
مناجات می كند، باید پاك و طاهر باشد و در حالی كه اوامر خدا را اطاعت می كند، از پلیدی ها و نجاست ها پاك شده باشد».
همه ی این ها مقدمه ی «وضو» بود و آن مقدمه ی «نماز» است و نماز نیز مقدمه ی «راز و نیاز» است و راز و نیاز، مقدمه ی «پرواز».
دست من این جا رسید این را بشست
دستم اندر شستن جان است سست
ای ز تو كس گشته جان ناكسان
دست فضل توست در جان ها رسان
حد من این بود كردم من لئیم
زان سوی حد را نقی كن ای كریم
از حدث شستم به حیله پوست را
از حوادث شو خدایا دوست را
آری برای رسیدن به هر چیزی، یك وسیله و مقدمه ای نیاز است، كه بدون آن اسباب و وسایل، آدمی نمی تواند به مقصود مهمی كه دارد، نایل آید.
حال وضو و طهارت نیز، مقدمه و كلیدی است برای ورود به گلستان سر سبز نماز و در نتیجه آغازی برای ورود به بهشت.
«الوضوء مفتاح الصلاة و الصلاة مفتاح الجنة؛ [4] .
وضو كلید بهشت و وسیله ی افتتاح نماز است و نماز، كلید در بهشت می باشد».
در كتاب مصباح الشریعه از امام صادق علیه السلام روایت شده است: «هنگامی كه قصد طهارت و وضو كردی، چنان به طرف آب حركت كن كه گویی به طرف رحمت خدا می روی؛ زیرا خدای تعالی، آب
[ صفحه 120]
را كلید نزدیكی و مناجات خود و راهنمای بساط خدمتش قرار داده است و همان طور كه رحمتش گناهان بندگان را می شوید، جز آب چیز دیگری نجاسات ظاهری وی را زایل نمی كند....
آب یكی از مظاهر بزرگ رحمت حق است كه در عالم طبیعت آن را نازل فرموده و آن را مایه ی حیات موجودات قرار داده است... پس در صفا و رقت و پاكیزگی و بركت آب بنگر و بنگر كه چگونه با همه چیز ممزوج می شود و در همه چیز وجود دارد [و آن را در اعضایی كه خدا دستور داده، استعمال كن و واجب و مستحبش را به جا آور]...». [5] .
آمادگی جسم و روان است وضو
مفتاح در باغ جنان است وضو
با آب حیات عشق، دل را شویید
آئینه ی پاكی جهان است وضو
(مؤلف)
[1] بحارالانوار، ج 6، ص 64؛ وسائل الشيعه، ج 1، ص 257؛ جامع احاديث شيعه، ج 2، ص 283، علل الشرايع، ج 1، ص 252.
[2] الاخلاق، ص 52.
[3] همان، ص 52.
[4] نهج الفصاحه، حديث 1588.
[5] آداب الصلاة، ص، 68.